مذاکرات اتمی با ایران به چه سرانجامی خواهد رسید؟
رابرت مالی مذاکره کننده ارشد آمریکایی چند روز قبل از دور اخیر مذاکرات گفته بود که برجام مرده است و شما نمی‌توانید یک جسد مرده را دوباره زنده کنید. با این وجود خود او نخستین کسی بود که به وین پرواز کرد تا جسد مرده برجام را زنده کند!
اکنون مذاکرات به پایان رسیده است و ۴ روز مهلت پاسخ‌دهی نیز به سر آمد و مقامات تهران به گفته خودشان پاسخ مکتوب را به جوزپ بورل مقام ارشد اروپایی تقدیم کردند.
رویترز بعد از پاسخ ایران گزارش داد: «دیپلماتها گفتند هیچ نشانه‌یی وجود ندارد که رژیم ایران قصد پذیرش پیش‌نویس متن اتحادیه اروپا را داشته باشد».
یادآوری می‌شود اروپا پس از ۴روز مذاکره در وین بر سر این طرح، روز ۱۷مرداد اعلام کرد متن نهایی شد، دیگر هیچ تغییری نمی‌کند، هیچ مذاکره‌ای بر سر آن نخواهد شد و رژیم ایران و آمریکا تنها باید به‌آن پاسخ «آری یا خیر» بدهند.
اما پاسخی که مقامات تهران به این پیشنهاد دادند پاسخ آری نداشت. در عین حال جرات دادن پاسخ نه را هم نداشتند.
بنابراین طرف ایرانی با رندی یک بار دیگر طرف اروپایی و غربی را به هزار توی پیشنهادات سوق می‌دهد.
سوالات پیش رو در مذاکرات برجام
اکنون سوال این است که آیا برغم اعلام رسمی اروپا مبنی بر اینکه تنها پاسخ آری یا خیر می‌خواهند، باز هم در مقابل امتیازخواهی‌ها و زمان‌خواهی‌های حکومت ایران کوتاه خواهند آمد؟ آیا طرف اروپایی و آمریکایی در این شرایط اراده و توان ایستادن در مقابل این زیاده‌خواهی‌ها را خواهند داشت؟ اگر نه با چه مکانیزمی می‌خواهند دوباره به وادی مذاکرات بدون سرانجام بروند؟
هدف حکومت ولایت فقیه از بازی با زمان چیست؟ می‌خواهد امتیاز بیشتر بگیرد یا می‌خواهد فرصت برای بمب سازی پیدا کند؟
اعلام شد که خواسته اصلی که این بار حکومت ایران مطرح کرده است، موضوع دریافت غرامت در صورت خروج آمریکا از توافق است.
شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان روز سه‌شنبه ۲۵ مرداد از قول يک منبع ديپلماتيک در منطقه گزارش داد که ايران در جديدترين واکنش خود به متن نهايی توافق احيای برجام، خواستار تضمين‌هايی شده است که در صورت خروج رئیس‌جمهوری بعدی آمريکا از اين توافق، غرامت دريافت خواهد کرد.
سی ان ان ادامه داد: يکی از نگرانی‌های اصلی حکومت ايران احتمال خروج مجدد دولت آمريکا از برجام، همچون تصميم دونالد ترامپ در ارديبهشت سال ۹۷ و از سرگيری تحريم‌های شديد عليه آن کشور است.
محمد مرندی یکی از مشاوران تیم مذاکره کننده ایران در وین نیز در مصاحبه با سی ان ان این خواسته جدید را تایید کرد!
مرندی در عین حال برای اینکه طرف غربی را امیدوار نگه دارد و در باغ سبز نشان بدهد، روز سه شنبه به برنامه «نیوزآوِر» بی‌بی‌سی گفت: «این متن خیلی متفاوت از وضعیتی است که هفت هشت ماه پیش در آن قرار داشتیم. ایران توانسته در مورد مسائل متعدد امتیازهای عمده بگیرد. با این حال هنوز دو سه مساله هست که حل نشده. ایران نظر خود را درباره این موضوع‌ها مطرح کرده تا آمریکا و اروپایی‌ها از آنها رفع ابهام کنند».
آمریکایی‌ها در حال مطالعه پاسخ ایران هستند!
وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که در حال مطالعه پاسخ حکومت ایران است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز سه‌شنبه گفت: «ما نظرات ایران را در مورد متن نهایی پیشنهادی اتحادیه اروپا از طریق اتحادیه اروپا دریافت کرده‌ایم. در حال مطالعه آنها هستیم. همزمان در حال رای‌زنی با اتحادیه اروپا و متحدان اروپایی خود درباره مسیر پیش رو هستیم.»
او در عین حال به صورت تلویحی بحث ادامه مذاکره و امتیاز خواهی حکومت ایران را رد کرد و گفت: «ما با آقای بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا موافق هستیم که هرقدر در طول این ۱۶، ۱۷ ماه گذشته می‌شد مذاکره کرد، مذاکره شده. نمی‌خواهم پیش‌داوری کنم. درک آنچه در اختیار اتحادیه اروپا قرار گرفته و در نتیجه در اختیار ما قرار گرفته، به زمان نیاز دارد. اما امیدواریم حالا که به مرحله نهایی نزدیک شده‌ایم، ایرانی‌ها نشان دهند آیا واقعا قصد توافق دارند. چیزی که تا این‌جا به طور مداوم از آنان ندیده‌ایم.»
اروپا مثبت ارزیابی می‌کند
در این حال بلومبرگ از قول اتحادیه اروپا پاسخ حکومت ایران را مثبت ارزیابی کرد!
یک منبع آگاه به مذاکرات احیای برجام می‌گوید اتحادیه اروپا پاسخ ایران به متن پیشنهادی توافق را سازنده ارزیابی می‌کند.
از طرفی نماینده روسیه گفته، به احتمال زیاد تا هفته دیگر نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران برگزار می‌شود. اولیانف که پیشتر از این هم از این پیشگویی‌های خوش بینانه کرده بود دیگر چندان جدی گرفته نمی‌شود.
همان طور از بررسی تحولات دیدیم هم اروپا و هم آمریکا به خوبی فهم کردند که تهران در مذاکرات جدی نیست و دنبال گفتگوی بیشتر با هدف هدر دادن زمان است. اما به دلیل اینکه در شرایط کنونی جنگ روسیه با اوکراین و بازار جهانی نفت از یک طرف و انتخابات پیش روی آمریکا، نیاز به مذاکره و توافق با حکومت ایران دارند، نمی‌خواهند مرگ برجام را اعلام کنند.
دیپلماتها و مقامات به رویترز گفتند که چه آمریکا و ایران پیشنهادهای «نهایی» اتحادیه اروپا را بپذیرند چه نپذیرند، احتمالا هیچکدام از دو طرف مرگ برجام را اعلام نمی‌کنند چرا که زنده نگه داشتن آن در خدمت منافع دو طرف است.
ند پرایس این نکته را به صورت روشن‌تری در جای دیگر گفت:
این توافق در زمانی مرده است که دیگر به نفع منافع ملی ما نباشد که آن را دنبال کنیم. نکته‌ای که به شما گفته‌ام که توافقی که از ماه مارس روی میز است، برای ما مزایای بسیار بیشتری نسبت به وضعیت موجود دارد!
او در عین حال برای حکومت ایران روشن ساخت که نباید دنبال توقعاتی خارج از محدوده برجام باشد:
«این مذاکرات فقط راجع به یک چیز است و آن درباره چارچوب توافق برجام است که فقط متمرکز برنامه اتمی ایران است. راجع به آنچه ایران اجازه دارد انجام دهد و آنچه که باید رو به سازمانهای بین المللی شامل بازرسان تسلیحات بین المللی انجام بدهد که او محدودیتهای معتبر دائم برای برنامه اتمی اش دارد».
گلدمن ساکس: رسیدن به توافق محتمل نیست
شرکت خدمات مالی گلدمن ساکس پیش‌بینی کرد: احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات احیای برجام در کوتاه مدت محتمل نیست و حتی در صورت توافق، جریان نفت اضافه ایران تا سال ۲۰۲۳به بازار جهانی وارد نخواهد شد.
طبق نظر کارشناسان گلدمن ساکس، موانع اصلی در مذاکرات همچنان به قوت خود باقی است، به ویژه اینکه خواست ایران برای تضمین عدم خروج دوباره آمریکا از توافق احتمالی، تقاضایی است که ایالات متحده توانایی و تمایلی برای پذیرش آن ندارد.
تابلوهای متصور در باره آینده مذاکرات
در باره آینده مذاکرات گمانه زنی‌های زیادی وجود دارد. متصورترین گزینه‌های موجود چنین هستند:
۱.حکومت ایران دنبال امتیاز خواهی بیشتر است و در بازی موش و گربه با غرب تلاش دارد حداکثر امتیاز را از طرف مقابل بگیرد و سرانجام در کوتاه مدت به توافق خواهند رسید.
۲. هدف خامنه‌ای از این مذاکرات خرید زمان است و می‌خواهد از این فرصت برای تولید بمب اتم استفاده کند و غرب و دنیا را در مقابل عمل انجام شده قرار بدهد. بنابراین مذاکرات به جایی نخواهد رسید و سرانجام به تحریم دوباره ایران و یا جنگ منجر خواهد شد.
۳. خامنه ای در بن بست است. نه توان عقب‌نشینی از بمب اتم دارد و نه توان ایستادن در مقابل خواسته‌های غربی‌ها. بنابراین این فرایند باز هم ادامه پیدا می‌کند و در درازمدت تعیین تکلیف خواهد شد.
جهت گیری تحولات در هر سمتی باشد واضح است که خامنه‌ای و حکومتش دیگر در موقعیت نیستند که نه برجام و نه بمب اتم نجات شان بدهد. وقتی کانون بحران به جامعه کشیده شده است و مردم در خیابان دنبال مطالبات اولیه خود هستند، دیگر پرونده اتمی امتیاز گذشته را برای حکومت نخواهد داشت و دردی از او دوا نخواهد کرد.
